پژوهش

ادامه مقالة پژوهش و انواع آن : 

 

فرضیه

فرضیه یا انگاشته(به یونانی ὑπόθεσις‏) و (به انگلیسی Hypothesis‏) یا یک توضیح برای یک رخداد است یا پیشنهادی برای اینکه چگونه چند رخداد با یک دیگر رابطه دارند. در تعریفی دیگر، فرضیه، به فرضی که گفته می شود که به عنوان یک توضیح و تفسیر آزمایشی بکار می رود و پایه ی تحقیقات بعدی را تشکیل می دهد. معمولا ً تشکیل یک فرضیه، نخستین گام در حل مساله یا مشکل است.

در روش تحقیق(پژوهش)، فرضیه عبارت است از راه حل پیشنهادی پژوهشگر برای پاسخ به مسئلهبه عبارت دیگر، ریشه یک فرضیه مناسب با انتخاب و بیان مسئله در هم آمیخته است. فرضیه ابزار نیرومندی است که پژوهشگر را قادر می سازد تا [نظریه] را به مشاهده و مشاهده را به [نظریه] ربط دهد. فرضیه یک قضیه شرطی یا فرضی است که تایید یا رد آن باید بر اساس سازگاری مفاهیم آن و به استناد مدارک تجربی و دانش گذشته، آزمایش شود.

دلاور از زبان ون دالن (1973) می گوید فرضیه همانند نور افکن پرقدرتی است که راه را برای پژوهشگر روشن می کند.

فرضیه نباید به شیوه ای صورت بندی شود که سزاوار ملاحظه و توجهات خاصی باشد، اما باید توجه داشت که امکان ندارد تصویر روشنی از مسئله، بدون داشتن یک یا چند فرضیه داشت. بنابراین، تنها موضوع مهم این است که فرضیه باید آگاهانه تشخیص داده شود و با مهارت صورت بندی شود تا از آن بتوان به عنوان محوری که پژوهش را هدایت می کند، استفاده کرد. فرضیه، قبل از جمع آوری اطلاعات، تدوین می شود.

 

سئوالات تحقیق

یک سئوال پژوهشی روش خروج از تحقیقات علمی در هر دو رشته طبیعی و اجتماعی در مقطع کارشناسی پاسخ به سئوال تحقیق بیانیه ای در پایان نامه است ، پاسخ به یک سئوال پژوهشی پرداختن به یک مشکل تحقیقات است.

روش انجام پژوهشی

۱. روش پژوهش تاریخی

در تحقیقات تاریخی (منظور از کلمه “تاریخ” در این روش مسایل مربوط به حوادث تاریخی نمی باشد) هدف این است که، با جمع آوری اطلاعات قابل قبول و مستند، حقایق مربوط به یک موضوع خاصی در گذشته آشکار شود. مثال:

“بررسی وضعیت صادرات و واردات ایران در دوران حکومت صفویه”.

“بررسی وضعیت اجتماعی زنان در دوره پهلوی اول”

هر یک از دو موضوع فوق می تواند مورد تحقیق قرار گیرد. در مورد اول محقق می تواند به دنبال این فرضیه باشد که صادرات و واردات ایران جهت نفوذ بیگانگان در ایران، رونق گرفت و در مورد دوم، محقق به دنبال آزمون این فرضیه می رود که مثلا “آزادی به زنان برای از بین بردن هویت دینی صورت گرفته است”.

۲. روش پژوهش توصیفی

در این روش، توصیف عینی حوادث و رویدادها مورد بررسی قرار می گیرد. سرشماری های عمومی در کشور، جمع آوری عقاید و نظرهای مردم در مورد یک موضوع یا یک فرد خاص و بررسی موقعیت های شغلی فارغ التحصیلان دبیرستان البرز تهران مواردی از پژوهش توصیفی می باشند.

 

۳. روش تحقیق موردی و زمینه ای

اگر پژوهشگر قصد انجام پژوهش در مورد موضوعی خاص یا زمینه ای ویژه را داشته باشد، استفاده از این روش بسیار مناسب می باشد. در این روش، پژوهشگر “آن چه که هست” یا “واقعیت” را بطور گسترده و کامل مورد مطالعه و بررسی قرار داده و پس از تحلیل توالی و روابط عوامل “آن چه که هست”، “آن چه که باید باشد” یا “حقیقت” را ارائه می دهد. به عنوان مثال، اگر موضوع پژوهش “بررسی نظام برنامه ریزی درسی آموزش پزشکی ایران و ارایه الگویی برای آن” باشد، استفاده از این روش مناسب می باشد. با استفاده از این روش یک بررسی تطبیقی بین نظام برنامه ریزی درسی آموزش پزشکی چند کشور انجام می گیرد. نتایج حاصل از این بررسی، تصویر کامل و سازمان یافته ای از نظام آموزش پزشکی ایران را نشان خواهد داد (آن چه که هست). سپس ضرورت تغییر و نهادینه کردن نظام علمی برنامه ریزی درسی آموزش پزشکی در ایران، با ارایه دلایل و الگوهای پیشنهادی برای آن بیان می شود. (پیشنهادها یا آن چه که باید باشد). از این روش می توان برای مطالعه مشخصات رفتاری افراد نیز استفاده نمود. به عنوان مثال “بررسی ویژگی های سربازی که مرتکب غیبت های متوالی می شود” یا “بررسی ویژگی های رفتاری مردم شهر الف”. لازم به توضیح است که حاصل پژوهش موردی و زمینه ای فقط در همان جامعه مورد بررسی کاربرد داشته و یافته های آن را نمی توان به سایر جوامع تعمیم داد.

۴. روش پژوهش تداومی و مقطعی

اگر پژوهشگری علاقه مند باشد که تغییرات یک یا چند متغیر را در طول زمان بررسی نماید، باید از روش مزبور استفاده نماید. به عنوان مثال در پژوهشی با موضوع “بررسی تغییرات رفتاری جوانان بی سواد در طول مدت دو سال خدمت سربازی” و یا موضوع “تغییرات رشد جسمانی و یا عقلانی کودکان منطقه الف از ابتدای تولد تا هفت سالگی” می توان از روش مزبور استفاده نمود. در این صورت باید در مورد مثال دوم، تعدادی کودک به صورت نمونه گیری علمی در منطقه مورد نظر انتخاب نمود و مدت هفت سال آنها را تحت نظر قرار داد.

 

۵. روش تحقیق همبستگی و همخوانی

اگر هدف پژوهشگر شناخت رابطه بین متغیرها باشد، باید از این روش استفاده نماید. به عنوان مثال در پژوهشی با عنوان “بررسی رابطه بین موقعیت اقتصادی خانواده کارگران و نقش آن بر پیشرفت تحصیلی فرزندان” پژوهشگر نظرش شناخت رابطه و همبستگی بین دو متغیر “موقعیت اقتصادی” و “پیشرفت تحصیلی” می باشد. در بررسی همبستگی بین متغیرها سه نکته باید روشن شود:

آیا بین متغیرها رابطه و همبستگی ای وجود دارد؟

اگر وجود دارد مقدار این رابطه (همبستگی) را باید به دست آورد.

جهت رابطه بین متغیرها چگونه است؟ همسو و مثبت است یا غیر همسو و منفی

۶. روش پژوهش پس از وقوع (پژوهش های علّّی)

هنگامی که متغیر وابسته (حادثه یا رویداد) در دسترس بوده و هدف پژوهش یافتن علت یا علل به وجود آمدن رویداد باشد، می توان از این روش استفاده نمود. بعنوان مثال فردی خودکشی می نماید و یا هواپیمایی سقوط می کند. یافتن علل و انگیزه های خودکشی و یا شناخت علل سقوط هواپیما، موضوع پژوهشی علی را شکل می دهد. یعنی پژوهشگر در تلاش شناسایی علل و انگیزه ها می باشد. در این روش امکان دستکاری و یا کنترل کردن متغیر یا متغیرهای مستقل برای پژوهشگر وجود ندارد. لازم به ذکر است که در بررسی مسایل مربوط به علوم انسانی و رفتاری نمی شود برای حادثه یا رویدادی علتی خاص (یک علت) مطرح نمود. به عنوان مثال، اگر نوجوانی دست به خودکشی می زند و یا از خانه فرار می کند، اگر اعتیاد به مواد مخدر در جامعه ای زیاد می شود، اگر میزان مصرف نوشابه های الکلی در جامعه ای افزایش می یابد و یا اگر تعدادی از دانش آموزان در مقاطع مختلف تحصیلی، ترک تحصیل می کنند، عوامل بسیار زیادی در پدید آمدن این رویدادها موثر بوده اند که پژوهشگر باید سعی کند همه این عوامل را شناسایی نماید.

 

۷. روش پژوهش تجربی حقیقی

پژوهشگر در این روش نظیر پژوهشگر علوم تجربی عمل می نماید. در تحقیقات علوم تجربی دو گروه آزمودنی (نمونه) مورد نیاز پژوهشگر می باشد. گروهی که تحت تاثیر متغیر مستقل قرار می گیرند (گروه آزمایشی یا گروه تجربی) و گروهی که از متغیر مستقل به دور هستند، یعنی تحت تاثیر متغیر مستقل قرار نمی گیرند (این گروه را گروه شاهد یا گروه کنترل می گویند). پژوهشگر علوم انسانی، در صورت استفاده از روش تحقیق تجربی حقیقی، باید مانند پژوهشگر علوم تجربی عمل نماید، یعنی یک نمونه از جامعه آماری (آزمودنی را تحت تاثیر متغیر مستقل قرار می دهد و تاثیر متغیر مستقل را بر آزمودنی بررسی می نماید و سپس نتایج را، با گروهی دیگر از آزمودنی که تحت تاثیر متغیر مستقل قرار نداشته اند، مقایسه می نماید. به عنوان مثال در “بررسی نقش تشویق در پیشرفت تحصیلی دانش آموزان دبستانی شهر الف با استفاده از گروههای تجربی و شاهد”، پژوهشگر ابتدا فرضیه یا سوال ها و یا اهداف ویژه ای را مطرح می نماید. مثلا “تشویق موجب پیشرفت تحصیلی دانش آموزان دبستانی است”. سپس جامعه آماری، محیط پژوهش، روشهای تحلیل آماری و روشهای گردآوری اطلاعات را بیان می کند. در مرحله بعد با استفاده از روش تصادفی، نمونه گیری انجام شده و دو گروه تجربی (گروهی که قرار است مورد آزمایش قرار گیرد) و گروه شاهد (گروهی که تحت آزمایش قرار نمی گیرد) انتخاب می شوند. گروه تجربی در طی مدت مورد نظر (یک ترم یا یک سال تحصیلی) مورد تشویق قرار می گیرد، ولی گروه کنترل تشویق نمی شود. در پایان دوره یافته ها و نتایج، تجزیه و تحلیل شده و با گروه کنترل مقایسه می گردد و نهایتاً پیشنهادهایی ارائه می گردد.

برگرفته شده از alimehdipour59.blog.ir